Voor de oorlog

1939-1941: BARAKKENKAMP APPELWEG

Na de Eerste Wereldoorlog werd Europa gekenmerkt door sociale onrust. Door de spanningen rond nazi-Duitsland werd op 28 augustus 1939 de algemene mobilisatie van het Nederlandse leger afgeroepen. Nabij garnizoensstad Amersfoort verrezen verschillende legerplaatsen: Kamp Zonnebloemstraat, Kamp Bokkeduinen, Kamp Amsvorde, Kamp Waterloo, Kamp Heihuis en Kamp Austerlitz. Aan de zuidrand van Amersfoort, in het beboste grondgebied van de gemeente Leusden en op de hoek van Laan 1914 en Appelweg, werd op een militair sportveld een kamp met zes houten barakken, waaronder een kantine en een kantoor, ingericht. Het was bedoeld voor de huisvesting van enkele honderden militairen die de Grebbelinie aanlegden en oefenden op de aangrenzende Leusderheide: het Barakkenkamp Appelweg.

Na de overgave van het Nederlandse leger op 15 mei 1940 werd het kamp aan de Appelweg in gebruik genomen als hersteloord voor Duitse soldaten na frontdienst en eind 1940 als gewone legerplaats. Het naastgelegen Kamp Amsvorde werd in 1941 het opleidingscentrum voor het SS-Wachkommando Nord-West, waar in Nederland woonachtige Duitsers en later Nederlandse SS-ers werden opgeleid tot de bewakingseenheden van vliegvelden en gevangenkampen zoals het aangrenzende Kamp Amersfoort. Vanwege het toenemende aantal arrestanten dat verdacht werd van verzetsactiviteiten was de Sicherheitspolizei op zoek een centraler gelegen locatie dan Kamp Schoorl. De keuze viel op het Barakkenkamp Appelweg in Leusden. De bestaande zes barakken zouden dienen als verblijfplaats voor bewakers en de zes barakken van Kamp Heihuis werden afgebroken en weer opgebouwd als het zuidelijke deel met gevangenenbarakken. Hiervoor werden circa 120 mannen ingezet als onderdeel van hun zes weken durende opleiding tot SS-er. Twintig van hen werden vervolgens door kampcommandant Walter Heinrich aangewezen als bewakers van Kamp Amersfoort. Op 18 augustus 1941 arriveerde de eerste groep van 195 gevangenen uit Kamp Schoorl in het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort.