‘Geschiedenis van een plek’ is de nieuwe reeks over Kamp Amersfoort. Deel 2 is gewijd aan het georganiseerde verzet van artsen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit verzet leidde er toe dat tweemaal een groep artsen werd opgesloten in Kamp Amersfoort: 11 mannen aan het begin van 1942 en mogelijk 305 mannen in de zomer van 1943. Daar ontmoetten zij hun vakbroeders, de twee nazi-kampartsen. Het onderzoek heeft nieuwe gegevens opgeleverd, zoals 211 namen van gevangenen genomen artsen en 5 niet eerder ontdekte ‘estafetteberichten’, waarmee men onderling communiceerde.
De nazi’s beseften terdege hoe hard zij medici nodig hadden in oorlogstijd. Op deze grote afhankelijkheid is door artsen slim ingespeeld. Hun verzet via de geheime organisatie Medisch Contact is een geslaagd voorbeeld van georganiseerd, effectief, geweldloos en meerjarig verzet door een bijna voltallige beroepsgroep. De verenigde en zelfbewuste artsen duldden geen beroepsinmenging door de nazi’s, waardoor o.a. de oprichting van de nationaalsocialistische Artsenkamer en de uitvoering van het Ziekenfondsenbesluit uit 1941 mislukten. Daarnaast waren veel artsen individueel betrokken bij andere vormen van verzet, zoals het vervalsen van gezondheidsverklaringen, manipuleren van röntgenfoto’s, behandelen van Joodse patiënten of onderduikers, en inwinnen van militaire inlichtingen.
Medisch Contact ontstond medio 1941 uit onvrede met de nationaalsocialistische ideologie, de uitsluiting van Joodse collega’s, de houding van het hoofdbestuur van de artsenfederatie NMG en de aantasting van de medische onafhankelijkheid. De duizenden aangesloten artsen protesteerden door openlijke weigering van opdrachten van de bezetter, protestbrieven aan nazi-instanties en het afstand nemen van de medische bevoegdheid.
In de zomer van 2022 zal een wisseltentoonstelling in Kamp Amersfoort worden gewijd aan het artsenverzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.
F. van Dijk, C. Rodenburg, ⴕ P. van Amerongen, Het artsenverzet en Kamp Amersfoort, Uitgeverij BLKVLD Zandvoort (2021), 128 p., € 14,95
Verkrijgbaar via www.kampamersfoort.nl/winkel of de betere boekhandel. Het eerste deel in de reeks is Karl Peter Berg (1907-1949); doodstraf voor de kampcommandant van Eline Zuidema.
Op de foto krijgt René Heman, de voorzitter van artsenfederatie KNMG, het eerste exemplaar overhandigd door de auteurs
